Sauene

Mykje har hendt sidan sist. Du verden! Sist blogg var det snakk om 7 sauer så vidt eg hugsar. No sit me med 7 igjen. Det var dårleg avkastning, kunne ein tru. Men slik er det ikkje. Me hadde faktisk 22 smalbeist gåande på Nubbatoppen i sommar. 15 lam fekk me av 6 sauer. Det er meir enn nok, tenkjer eg. Tone, som me òg trudde venta lam, vart me litt i tvil om, for det drog ut langt over terminen, og lite jur var det. Men ein dag hadde ho hatt frå seg eit foster, daudt. Neste dag såg me noko me aldri har opplevd. Ho stilte seg opp og tydeleg ville at ein av trillingane til Signe skulle suga. Han sa ikkje nei takk, for heime hjå dei var dei 3 om beinet(to spenar). Her fekk han to åleine. Ja, men er dette ditt lam, då? Spurde eg Tone. Ho var nok litt i tvil, men valde å svara bekreftande. Ja, det er mitt?! Ho gjekk i lag med Signy og hennar 3 lam då ho fekk frå seg det daude fosteret så det er nok då ho har kobla.. Ho tok seg av Sigurden heile sommaren, og han vart ein stor "dralle". No er dei nok farne begge to.. Det er den triste sida av saka.
Sauene var altså på Nubbatoppen i omlag 3 mnd. Me fekk dei ut der i god tid før fyrsteslåtten. Då tykte me at me gjorde det godt. Det har vore ei plaga at sauene sjølvsagt helst vil både beita og kvila der det er høgaste gras og mest gras. Og sidan me ikkje har skikkeleg nettinggjerde over alt, berre piggtrådar, lurar dei seg under og tykkjest ha tilgang til dei beste grøne engjer! Det i sin tur att, fører til ein god del mýk i siloen. For som regel når sauene har kvilt godt og hjorta opp det dei har hatt i seg, kjenner dei lyst på meir gras. Då kjem dei seg på føtene, sukkar litt, strekkjer seg og slepper med det same or seg ei rua. Ikkje som fjellsmalen, småe parler fint strødde utover. Nei, kleisne gode ruer som føl med graset i ballen eller siloen og vert ein ufysen "surdeig" som gjer at me må kasta ein del fôr. Det likar me ikkje. No , i sommar slapp me det. Sauene var på Nubbatoppen heilt til me var ferdige med andreslåtten. Då opna me for kyrne òg oppi Solbakken og sauene fekk koma heim. Det lika dei godt. Lamma la på seg 10 kilo på to-tre veker.
Solvor og gamlemor(Signe) fekk jurbetennesle medan dei var på Nubbatoppen. Solvor måtte fara. Gamlemor er ikkje så øydelagd i juret, og sidan ho avlar så godt, har me bestemt at ho skal få ein sesong til etter ein del press frå sauakarar som har greie på sau. Eg kjenner berre at eg set pris på henne og har lyst ho skal få leva, men viss ho får 3 vert det nok eit alelam, og det veit eg ikkje om eg har så lyst til. Ho kan få koma til Figgen, og får det heilt sikkert godt der, men eg har i grunnen lyst ho skal få vera heima så lenge ho lever.

tirsdag 1. mars 2011

Mars og vaor i loftæ

I dag har me gjort ein stor innsats i garasjen. Den må nemleg, på denne tida kvart år, gjerast klar til å hysa sauene, 7 i talet. Det nærmar seg lamming og sauene må klyppast i god tid før det. Då må det vera turt og fint i veret nokre dagar i trekk, slik at ulla er turr når den skal pakkast i sekker.
Utruleg så rotete me får det til i eit slikt rom i løpet av ein vinter. Alt som me ikkje veit heilt om me skal ha eller kor me skal ha det vert sett inn i garasjen sidan der er ledig plass no når sauene er ute. Jau, bilane står der og har sine faste plassar, men det er plass til mykje langs veggane og rundt over alt.
I dag skulle altså skippertaket realiserast og arbeidet gjerast, og skipperen sette i gang. Dette likar eg, tenkte ho. (Kva heiter det når det er kvinneleg skippar? Eg veit ikkje det som er landkrabbe.) Problemet er berre å vita kvar det er lurt å begynna. Men det gav seg liksom sjølv, eg sette i gang i fyrste kråa. Der var det veldig greitt for det meste skulle kastast. Her fekk alle dei ulike sorteringsboksane kvar sitt. Me fekk ein god del til jerninnsamling, mykje plastikk og gamalt elektrisk utstyr. Det tek eg med til Nærbø i morgon. For ikkje å snakka om restavfall, fleire sekker med det, og så ein del trevyrke som skal opp i marka og verta til jonsokbål. Kosten fekk fart på seg så gamalt lauv, rusk og rask måtte fram or krokar og krær og ut i ljoset. Der vart det samla i ein sekk. Som du sikkert ser føre deg vart garasjen eit ryddig og fint syn før ryddarane kunne setja seg til middagsbordet, glade og nøgde med arbeidet som var gjort. No skal berre grindane på plass så er alt klart for "ulldamene". Håpar å få klyppa i neste veke.
Signy er fyrst ut, ho skal lemba 1. april. Så går det slag i slag, og på to veker skal det heile vera over. Det vert spanande. Dei vordande ser rimeleg spreke og gode ut. Dei haltar på ein fot av og til fleire av dei, men det ser ut som det går rimeleg fort over. Kanskje dei berre har lege litt forkjært!
Kyrne har, akkurat i dag, starta på nytt kvoteår. Mange mjølkar skikkeleg godt. Det gjeld også Obama. Ho kalva i fyrste halvdel av januar og vart då mor til Sonja. Obama er oppe i over 30 liter i døgeret no, og det er mykje for ei kvige. Ho har vorte tunn, mista ein del av pelsen, flekkvis, og lagt seg til ein uvane med å stå å gjeivla med tunga ut i munnvikene på begge sider, vekselvis, samstundes som ho lagar ein spesiell lyd. Når eg kjem i floren og høyrer den lyden, veit eg kva som førgår. Ikkje lett å slutta med uvanar, det kjenner me til. Men eg har tru på at det vil hjelpa når beitesesongen tek til. Då får ho sikkert anna å tenkja på.
Primula er òg i gang med å mjølka. Ho skulle eigentleg kalva no i mars, men kasta for ein månad sidan, ein liten kyrkalv. Det var domt. Var litt spennande å sjå om ho kom til å mjølka sidan ho ikkje hadde laga seg skikkeleg då ho kasta. No er ho oppe i godt over 20 liter og då er bonden godt nøgd. I tillegg er ho roleg og grei.
Oddny, venninna til Primula, skal kalva fyrste kalven no om ca. to veker. Me hadde store problem med å få kalv i henne i det heile så ho er godt vaksen no når ho kalvar, kan me seia.(Nesten 3 år).
Kattane har det bra. Bøgvald er jaktmann, som kjent, og no ser det ut som Oliver viser same tendensane. Det gjer ikkje Jonas. Olivia 2 er litt skvetten av seg, altså ikkje lik mor si. Me amlar med henne så godt me kan. Og pratar med henne når me går forbi og ho sit i låvetroppa. Får tru det hjelper.
Så, altså, våren nærmar seg her på Jæren, til gleda for både menneske og dyr. Eg gjer meg til talsmann for alle!

Spørsmål:
1. Kva betyr det å "laga seg"?
2. Kva er det å "amla med"?

Sauene

Sauene kom heim til husa måndag. Heilt sidan desember har dei vore nøgde med å prøva klara seg på fjorgamalt gras, i periodar under snjoen som me hadde ein del av fram til nyttår. Sidan den tid har me hatt meir vanleg jærsk vinter med regn og slaps og grader rundt null. Greitt nok, men tungt og mørkt til tider. Om sauene òg syns det skal vera usagt, men no kom dei altså heim til husa og gav beskjed på sitt vis om at dei var her. Då ville dei ha mjøl i gjøto og det får dei, lite grann. Dei får ei lita ause mjøl på deling, om morgonane, ikkje om kvelden. Då er det berre silo. Som fortalt i ein tidlegare blogg har me auka frå 6 til 7 sauer. Det er nok eit maksimum på fleire måtar. No når dei skal få mjøl er det så vidt det er plass til alle nasane oppi gjøto. Kroppane er nokså omfangsrike med full ullpels. Det vert betre plass når den kjem av. Det skal skje om ca. ein månad. Me har 5 vaksne sauer og to "lambalembó". Dei heiter Solvor og Signy, og er milde og koselege.
Kva er ei lambalemba?

Snjoen kom so fort!

Me skriv 21. oktober og ute er det kvitt! Eg likar det ikkje. Og det gjer nok ikkje kvigene heller. Dei grev med føtene så dei finn litt å bita i. Sauene kom heim og klaga på for lite mat. Men då sa eg at når kvigene må klara seg, då må i alle fall de som plar vera ute heile vinteren klara dekan! Trur dei var einige med meg for dei sa i alle fall ikkje meir! Men det var nok kalde bét, og kanskje det isa i sauatennene?!
Apropos sauene. Me skal faktisk auka bestanden frå 6 til 7 vinterfora sauer, og det er ein rimeleg høg prosentauke. No har me Signe, det er gamlemor, og dotter hennar Signy. Så har me Seri og dottera Solvor og systera Serina. Tone er nest eldst og dottera Tonje hadde Tønnes. Han og Torvald er i avl innover i Ryfylke slik Sivert er. Han reiste dit i fjor og får berre lovord for store lam i haust.
I går då bonden og budeia åt føremiddagsmat kom spørsmålet frå den sistnemnde om kor godt bonden likar sauer og kyr (og andre dyr for den del) gradert på ein skala frå 1 til 10!? Me tykte det var eit interssant spørsmål og kosa oss litt med å finna ut av det. Begge kom me ganske høgt opp mot 10 med begge dyreslaga. Kåre ligg rett under 10 på kyr (les: jerseykyr, sjølvsagt!) med sauene hakk i hel. Eg bytte om, slik at sauene kjem høgast. Sjelsorgbiten tel nok endå litt høgare for meg. Sauene er gode på det! Tenk så heldige me er som kvar dag får arbeida med nokon som me likar så godt! Då kan me seia at bøndene har det godt.
Me tok inn 3 småkviger i går. Det var nr. 500 Rosalinn, 499 Ronja og 497 Priskilla. Dei vart bundne på bås og godtok det. Så vart dei klypte og fekk mjøl og silo. Trur både dei og me tykte det var gildt!
Straks det turkar opp ute, skal dei 3 neste av dei yngste inn. Dei store må gå litt til viss berre veret kjem seg. Kan tru Kjøtdrallo er stor og fin! Trur det er bilete av henne på ein tidlegare blogg. No minner ho om kvitebjørnen Kong Valemon når me ser henne ooppi Bakken. Difor har ho fenge nytt namn og heiter Valdemor! Var ikkje det fint?
Ha ein fin dag, kvit ute, men varm inne!

Oppgåve: Kor stor er auken i sauebestanden vår, i prosent?

Haust igjen

Ser av tidlegare blogg at den brakkliggjinga den vert berre verre og verre.. No er det faktisk 4 månader sidan sist! Så viss nokon blogglesarar no kikkar innom då er dei verkeleg trufaste og står fram som eit lysande døme på å aldri gje opp! Men sommar er sommar, kan skulda på det.. Mykje som skjer og litt att og fram med både folk og fe...
Ser av sist blogg at oversikta over kattebestanden treng ei oppdatering. Ser òg at me hadde planar om å ta vekk nokre av siste kullet til Olivia, men det har ikkje vorte gjort. Eller kanskje tok me ein? Litt usikker no. Me har i alle fall 3 ungar som no er store og eigentleg for gamle til å gje vekk. Dei vil nok få problem med å slå seg til ro på ein ny stad. Dei har diverre heller ikkje fenge namn. Ei er hokatt, svart med skipsføter (ho skulle leva i tilfelle Olivia strauk med.), ein hankatt, svart og kvit med små puselankar og ein hankatt med, kvit og svart, òg med små pselankar. Dei er så fine og så forsiktige og koselege. Alle er no aldeles reine og velstelte etter ein heilt spesiell "skiten" barndom. No steller dei seg sjølve, og Olivia er òg rimeleg velstelt etter kvart, men den flotte, blanke pelsen er ikkje heilt på plass. Heile kattebestanden måtte gjennom ein eller to lusekurar, og då var det mykje som retta seg.
Så var det Bøgvald. Han er framleis eit stabilt innslag i katteverda her. Men han var temmeleg skranten og redusert og angripen av dei små gråe han òg. NO derimot er Bøgvald i si velmakt. Ein utruleg god sommar sett med hans augo, med massevis med myser, som han titt og ofte persenterte som fanga ved å marsjera gjennom tunet med bratt nakke og musa i munnen. Med sine minst 7 kg, stokk Kåre i dag då han lyfte han opp for å ta han med seg inn i forrommet. Der pilte det nemleg rundt ei lita grå mus i dag. Og då eg skulle henta mjøl til kalvane frå stryta i mjølrommet spratt det opp ei mus der òg. Men Bøgvald gadd rett og slett ikkje. Det var då me såg kor godt han er i stand. Kjem nok vel med no når lauvet fell, frosten bit i graset og vinteren nærmar seg....
Så var det Jonas. Der har det vorte endringar. Han måtte gjennom ein operasjon. Og det gjekk godt. Eigentleg plar hankattar som går gjennom ein slik operasjon verta rolegare og meir medgjerlege etter operasjonen, men det har vorte helst motsett med Jonas. Kosemotoren hans var i gang stort sett heile tida før. No er det meir av og på, og han har mindre tid til drøsa og verta klødd. Ja, den naturen...Ikkje godt å forstå seg på alt...
Olivia er som sagt snart attende til god, gamal form, men ho har mista ei tann, og pelsen er som nemnt ikkje så blank og fin som før.. Med 10 år på nakken, kan det vera alderen som krev sitt.. og at Olivia har sett sine beste dagar? Kanskje det, men ho er veldig godt nøgd med livet og tilveret, ser det ut til.
Skogakatten er her ikkje lenger. No er det fleire månader sidan han for, og eg er litt usikker kva argument som felte han, men eg veit han var veldig trøyttande med dei andre for han hadde ikkje vore gjennom same operasjonen som Jonas. Så Skogakatten dreiv og beit dei andre slik at dei fekk sår som det gjekk betennelse i. Det gjekk ikkje an å ha det slik. Slik er det berre.
Sist veke tok budeia ei oppskeining i det gamle brunnhuset hjå kattane. Med kost og klut. Og puter og teppe vart vaska, og den gamle farmorstolen måtte vekk. I staden kom ein gamal skinnstol. Så no er det så ryddig og fint, og plass til alle i i fruktkassa med stor puta og skinnstolen med ei lita puta. Men når Bøgvald legg seg fyrst i fruktkassa, endå han legg seg heilt på ein sida, vert det ikkje så mange andre det er plass til attmed han. Sjølv kjem ikkje på at han er så stor, for han er liten og fin inni seg....!
Ha ein findag!

Sommar og juni

Ser at bloggen har lege brakk faktisk i nesten 3 månader. Du verden, kva er det me har gjort på heile tida sidan me ikkje har klart å fylgja opp? Jau, det har sakta vore både det eine og det andre som har vorte gjort og som har hendt. Me hadde påskehelga og lemminga i mars/april. Me fekk 9 lam av 6 sauer, ikkje så mykje å skryta av akkurat, men alt gjekk smertefritt. Ikkje noko bal i det heile og det set me pris på. Då får det heller våga seg at me ikkje kan skryta på oss trillingar og firlingar slik mange andre kan.. Sauene er for lengst sjølvhjelpne og kjem sjeldan heim og masar etter mjøl. Dei vassar og ligg i grøne engjer.. oppi Bakken. Ja, tenkja seg til for eit sutalaust liv. Sist veke måtte me ha dei inn i Stallen, dei skulle vegast. Og dette er nok meir å skriva heim om, trur eg. Solvår hadde passert 30 kg og Torvald låg tett oppunder med sine 29. Dei andre kom rett bak.
Kvigene er på plass i marka. Obama var drektig og fekk vera med. Primula var ikkje, så ho må nok venta litt. Småkvigene kosar seg på Nubbatoppen. Kjøtdrallo skal snart ut til dei, no går ho og trenar seg på grønt gras saman med kyrne.
Olivia har ikkje vore i form i venter. Det er noko i munnen som gjer at ho ikkje får stelt seg. Om det berre er snakk om kattavask så merkast det når det ikkje vert gjort. Sist veke fekk ho 4 ungar, så kor langt er me komne i teljinga der skal tru? Har ikkje undersøkt kjønn, faktisk, men 1 skipskatt og to av dei er det mykje kvitt på. Må nok ta vekk 2 nokså fort sidan ho ikkje er heilt i form. Elles er Bøgvald og Skogakatten i god jaktform. Dei er berre heimom av og til. Jonas, derimot er svært stabil, både når det gjeld å halda seg heime og humøret. Kosemotoren er i gang stort sett heile tid. I dag har han vore med meg å luka i beda. Og det er koseleg for både han og meg. Av og til fer han opp i eit tre og driv med akrobatikk. Skipsføtene er gode til det.
Dei mest ihuga jærbøndene er alt i gang med slåtten. Eg syns landskapet er finaste før graset er slege... Eg vil liksom halda på den tida før jonsok og solsnu, når dagane berre vert lengre og lengre og kveldane så fine at det er for gale å ga å leggja seg... Ha ein fin sommarkveld du òg!

Amerikansk namn

Obama
Kvigekalven med nr. 481 vart fødd rundt det amerikanske presidentvalet førre hausten, altså i- 08. Då var det heilt naturleg å kalla opp den kandidaten som vann. Ikkje så lett heller å finna namn på O, men Obama er greitt det. Ho er dotter til Mildri som me selde til Mossige. Obama deler bås med Oddveig, også kalla "Hu innante". Ho kom frå Skiftun sist haust, og mor hennar, Jaffa, var kjøpt hjå oss. No skal dei snart inseminerast, og sommarbeite får dei i marka under Urdal..